اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): علل، علائم و روش‌های درمان در مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی مهرویلا رویش نو

معرفی اختلال استرس پس از سانحه

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یکی از پیچیده‌ترین اختلالات اضطرابی است که پس از تجربه یا مشاهده یک رویداد شدیداً تروماتیک ایجاد می‌شود. این رویدادها می‌توانند شامل تصادفات شدید، خشونت فیزیکی یا جنسی، بلایای طبیعی، جنگ یا تجربه از دست دادن ناگهانی عزیزان باشند.

افراد مبتلا به PTSD ممکن است خاطرات تلخ، کابوس‌ها، اضطراب شدید و اجتناب از موقعیت‌هایی که یادآور رویداد هستند، تجربه کنند. این اختلال می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش دهد و بر روابط اجتماعی، کار و سلامت جسمی تأثیر بگذارد.

مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی مهرویلا رویش نو واقع در ۴۵ متری گلشهر کرج، با مدیریت دکتر زهرا وحیدی، روانشناس بالینی، آماده ارائه خدمات تخصصی درمان اختلالات استرس پس از سانحه است.

---

علائم اختلال PTSD

علائم PTSD معمولاً به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

۱. بازپدید شدن (Re-experiencing)

• خاطرات ناخواسته و مزاحم از حادثه
• کابوس‌های تکراری و وحشت‌آور
• حس حضور دوباره در موقعیت تروماتیک
• واکنش‌های شدید جسمی یا روانی به یادآوری‌ها

مثال واقعی: خانمی که در یک تصادف شدید رانندگی شرکت کرده، هنگام دیدن ماشین‌های مشابه دچار تعریق شدید و تپش قلب می‌شود، حتی اگر مسیر کاملاً امن باشد.

۲. اجتناب (Avoidance)

• اجتناب از مکان‌ها، افراد یا فعالیت‌هایی که یادآور حادثه هستند
• کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره
• انزوا و کناره‌گیری اجتماعی

مثال واقعی: مردی که در محل کار شاهد یک حادثه خشونت‌آمیز بوده، از حضور در محل کار یا اجتماعات مشابه اجتناب می‌کند.

۳. تغییرات منفی در افکار و احساسات

• احساس گناه یا شرمساری شدید
• افکار منفی مداوم درباره خود یا جهان
• کاهش احساس رضایت و خوشحالی

۴. واکنش‌های فیزیولوژیک و هیجانی (Hyperarousal)

• تحریک‌پذیری و خشم ناگهانی
• اختلال خواب و بی‌خوابی
• مشکل در تمرکز و حافظه
• پرش ناگهانی و واکنش بیش‌ازحد به صداها یا موقعیت‌ها

---

علل و عوامل خطر

اختلال PTSD در اثر ترکیبی از عوامل ایجاد می‌شود:

1. شدت و ماهیت سانحه: هرچه حادثه شدیدتر باشد، احتمال PTSD بیشتر است.
2. پیشینه فردی و خانوادگی: سابقه اضطراب، افسردگی یا PTSD در خانواده.
3. کمبود حمایت اجتماعی: نبود حمایت خانواده و دوستان، اثرات روانی را تشدید می‌کند.
4. خصوصیات شخصیتی: حساسیت بالا، کمال‌گرایی و تمایل به کنترل، ریسک را افزایش می‌دهد.

---

تشخیص اختلال PTSD

تشخیص PTSD توسط روانشناس یا روانپزشک انجام می‌شود و بر اساس DSM-5 و مصاحبه بالینی است. علائم باید حداقل یک ماه ادامه داشته باشند و عملکرد فرد در زندگی روزمره را مختل کنند.

---

اثرات اختلال PTSD بر زندگی روزمره

• روابط اجتماعی: مشکلات ارتباطی، اجتناب از جمع‌ها، انزوا
• کار و تحصیل: کاهش تمرکز، افت عملکرد، غیبت‌های مکرر
• سلامت جسمی: سردرد، دردهای مزمن، افزایش خطر بیماری‌های قلبی
• سلامت روان: افسردگی، اضطراب، سوءمصرف مواد

---

درمان اختلال PTSD

مرکز مشاوره مهرویلا رویش نو روش‌های علمی و کاربردی زیر را ارائه می‌دهد:

۱. روان‌درمانی

• رفتاردرمانی شناختی (CBT): شناسایی افکار منفی و اصلاح آنها
• درمان مواجهه‌ای: مواجهه تدریجی و کنترل‌شده با محرک‌های تروماتیک
• EMDR: پردازش خاطرات تلخ و کاهش اضطراب

۲. دارودرمانی

• داروهای ضدافسردگی (SSRIs و SNRIs)
• داروهای ضداضطراب کوتاه‌مدت

۳. تکنیک‌های مدیریت استرس

• تنفس عمیق و آرام‌بخش
• مدیتیشن و یوگا
• ورزش منظم و خواب کافی
• یادداشت‌برداری از احساسات و خاطرات

---

تکنیک‌های عملی روزانه برای مقابله با PTSD

1. تمرین تنفس ۴-۷-۸: ۴ ثانیه دم، ۷ ثانیه نگه داشتن، ۸ ثانیه بازدم
2. تکنیک grounding: تمرکز بر ۵ چیز قابل دیدن، ۴ چیز قابل لمس، ۳ چیز شنیدنی، ۲ چیز بویایی، ۱ چیز چشایی برای کاهش اضطراب
3. برنامه‌ریزی فعالیت‌های کوچک روزانه: ایجاد حس کنترل و کاهش اجتناب
4. یادداشت خاطرات: ثبت احساسات و وقایع برای شناسایی الگوهای اضطراب

---

پیشگیری از عود PTSD

• حضور منظم در جلسات درمانی
• حفظ ارتباطات اجتماعی و حمایت خانواده
• شناسایی محرک‌ها و تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی
• رعایت سبک زندگی سالم: خواب کافی، تغذیه مناسب، ورزش

---

جمع‌بندی و تماس با مرکز

اختلال استرس پس از سانحه یک اختلال جدی روانشناختی است که می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت کاهش دهد. تشخیص به موقع، درمان تخصصی و حمایت خانواده، فرد را قادر می‌سازد تا روند بهبود را طی کرده و به زندگی طبیعی بازگردد.

مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی مهرویلا رویش نو در ۴۵ متری گلشهر کرج، با مدیریت دکتر زهرا وحیدی، ارائه‌دهنده خدمات تخصصی درمان اختلالات استرس پس از سانحه، مشاوره اضطراب و افسردگی، زوج‌درمانی و مشاوره خانواده، جلسات گروه درمانی و کارگاه‌های آموزشی است.

---

سلب‌مسئولیت

این محتوا جایگزین تشخیص یا درمان پزشکی نیست. تغییر یا قطع دارو فقط با نظر روان‌پزشک. در موارد خطر فوری، با اورژانس تماس بگیرید.

برای شروع درمانِ مؤثر و قابل اندازه‌گیری، همین حالا اقدام کنید.